Τα παιδιά έχουν ανάγκη από σαφείς και σταθερές συναισθηματικές σχέσεις. Η σταθερότητα και ο προγραμματισμός, τους προσφέρει ασφάλεια και ικανότητα να προβλέπουν το αβέβαιο μέλλον, που συχνά τα αγχώνει. Το άγχος τους αυτό εκδηλώνεται με πολλαπλές συμπεριφορές, που άλλες τις εξωτερικεύουν και άλλες όχι.
Μερικές συχνές συμπεριφορές των παιδιών είναι η ανυπακοή και η άρνηση τήρησης των κανόνων, ή άλλες αποκλίνουσες συμπεριφορές, η εκδήλωση έντονου θυμού και η επιθετικότητα. Η θέσπιση σταθερών ορίων είναι μια απαραίτητη διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθήσουν οι γονείς για να αποφύγουν ή να επιλύσουν τα παραπάνω προβλήματα συμπεριφοράς. Τα όρια δεν είναι τίποτα παραπάνω από τη θέσπιση σταθερών, ευδιάκριτων και ρεαλιστικών κανόνων που θα πρέπει να ορίζονται από τους γονείς ως προς τα παιδιά.
Η διαδικασία αυτή, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, διότι τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία αρχίζουν να δοκιμάζουν τα όρια με μεγάλη επιμονή, για να δουν ως που μπορούν να φτάσουν. Η επιμονή αυτή συνήθως κουράζει τους γονείς, με αποτέλεσμα να χάνουν τη ψυχραιμία τους άρα και τα όρια.
Μιλήστε με τον εαυτό σας
Προτού θεσπίσουν οι γονείς τους κανόνες είναι βασικό να καταλάβουν πως θέτω όρια σημαίνει οργανώνω τη ζωή του παιδιού μου, κάτι που είναι εξαιρετικά δύσκολο για το παιδί να κάνει μόνο του. Άρα, το αποδεσμεύω από το δύσκολο αυτόν ρόλο.
Οι γονείς πρέπει να είναι σταθεροί. Το παιδί δεν ξέρει τι πραγματικά το βοηθάει στη ζωή, γι’ αυτό απαιτεί λάθος πράγματα τη λάθος ώρα και επιμένει, γιατί είναι ακόμα άπειρο να κρίνει. Οι γονείς θα πρέπει να επιμείνουν σε αυτό που λένε στο παιδί να κάνει, για να το μάθει και να μην έχει δυσκολίες στο μέλλον. Σίγουρα κάποιες φορές μπορεί να μην είναι αρεστοί, όμως αυτό δεν σημαίνει πως είναι κακοί γονείς. Αντιθέτως, εάν προσφέρουν πάντα στα παιδιά αυτά που ζητάνε χωρίς όρια, τα κάνουν ανασφαλή και αδύναμα να ανταπεξέλθουν στη ζωή. Η διαδικασία δεν είναι εύκολη. Μέχρι να καταλάβουν τα παιδιά ότι ο κανόνας δεν αλλάζει, ο γονέας πρέπει να κάνει υπομονή και να μείνει σταθερός.
Βασικές συμβουλές για να θέσετε σωστά όρια:
Οργανώστε μαζί με το παιδί το καθημερινό του πρόγραμμα.
Δημιουργήστε ένα περιβάλλον υποστηρικτικό ώστε να του παρέχει ασφάλεια, ελευθερία λόγου και κινήσεων.
Ακούτε τα παιδιά σας και προσπαθήστε να τα καταλάβετε, ώστε να χτίσετε μαζί τους σχέση εμπιστοσύνης.
Διδάξτε στα παιδιά σας τους ηθικούς και κοινωνικούς κανόνες, και σωστούς τρόπους συμπεριφοράς. Να θυμάστε πως για τα παιδιά εσείς είστε πρότυπα.
Ενθαρρύνετε, ανταμείβετε και επιβραβεύετε τις σωστές συμπεριφορές. Πρέπει πάντα να χαρακτηρίζουμε τη συμπεριφορά και όχι το ίδιο το παιδί. Λέμε: «Μπράβο που τρως τόσο σωστά» και όχι «Τι καλός είσαι που τρως τόσο σωστά». Το επιβραβεύουμε και το ενθαρρύνουμε κάθε φορά που κάνει κάτι μέσα στα όρια σωστής συμπεριφοράς που έχουμε θέσει, όπως π.χ. όταν περιμένει υπομονετικά τη σειρά του, όταν μαζεύει τα παιχνίδια του, εάν δεν θα ζητήσει παιχνίδι από την επίσκεψη σε πολυκατάστημα, κλπ.
Δίνετε πάντα στο παιδί σας τη δυνατότητα δράσης και επιλογής στα πλαίσια ορίων. «Πρέπει να φορέσεις μπουφάν, θέλεις το πράσινο ή το μπλε;». Μην του επιβάλλετε κάτι συγκεκριμένο χωρίς ελευθερία επιλογής.
Φτιάξτε μαζί τους κανόνες και εξηγήστε που αποσκοπούν και γιατί είναι σημαντικό να τηρούνται.
Εξηγήστε τι θα συμβεί εάν παραβιαστούν. Να έχετε συγκεκριμένο πλάνο, ώστε να είστε βέβαιοι γι’ αυτό που θα ακολουθήσει.
Αποφύγετε τη λεκτική ή σωματική επιθετικότητα στα παιδιά όσο απογοητευμένοι, εκνευρισμένοι, ή κουρασμένοι κι αν είστε.
Δημιουργήστε σαφή όρια και προγραμματισμό-κανόνες. Φροντίστε να τα τηρείται καθημερινά. Αποφασίστε εκ των προτέρων ποια θέματα επιδέχονται διαπραγμάτευση και ποια όχι.
Να είστε συνεπείς, σταθεροί και λογικοί σε αυτά που ζητάτε.
Πάντα εξηγούμε στο παιδί γιατί του ζητάμε να κάνει κάτι και γιατί πρέπει να τηρούνται οι κανόνες. Η εξήγηση αυτή πρέπει να δοθεί εκ των προτέρων ή όταν το παιδί είναι ήρεμο.
Οι συνέπειες από την μη τήρηση των ορίων πρέπει να είναι άμεσες και όχι καθυστερημένες. Οι τελευταίες είναι αναποτελεσματικές. Τιμωρία = Στέρηση (να μην αποκτήσει κάτι που του αρέσει, να μη συμμετέχει σε κάποια ευχάριστη δραστηριότητα). Αποφύγετε εντελώς τις απειλές και τις αυστηρές ποινές.
Η βάση για να δεχθεί ένα παιδί το «όχι» είναι το «ναι». Εάν του λέτε συνέχεια όχι, δεν θα σας πάρει στα σοβαρά όταν υπάρχει λόγος.
Αποφεύγουμε τις απειλές. Δεν λέμε στο παιδί τι θα πάθει, εάν δεν έχει ακόμα κάνει κάτι. Αντιθέτως, μπορούμε να του πούμε τι θα κερδίσει εάν καταφέρει κάτι που δυσκολεύεται.
Να αναγνωρίζετε και να δέχεστε τα λάθη σας. Ζητήστε συγνώμη εάν είχατε μια λανθασμένη εντύπωση. Θα είστε ένα καλό πρότυπο, και θα σας σεβαστεί περισσότερο.
Η τιμωρία δεν θα πρέπει να είναι βίαιη. Να θυμάστε πως «η βία φέρνει βία».
Μην ασχολείστε πολύ ώρα με την άσχημη συμπεριφορά του παιδιού. Εξηγούμε περισσότερο τι έπρεπε να είχε κάνει και γιατί.
Είναι πολύ σημαντικό να δείχνετε στο παιδί ότι απορρίπτετε την πράξη του αλλά όχι το ίδιο. Μην προσβάλλετε τα παιδιά.
Η συχνή τιμωρία για ασήμαντα ζητήματα είναι βλαβερή.
Ορισμένες «κακές» συμπεριφορές, που αποσκοπούν στην προσέλκυση της προσοχής σας, θα πρέπει απλά να τις αγνοείτε, να μη δείχνετε ότι ενοχληθήκατε και θυμώσατε, να μην αγχωθείτε. «Μην ενδώσετε στον αρχικό στόχο του».
Κάτι που αξίζει να θυμάστε…
Τα παιδιά των οποίων οι γονείς θέτουν σταθερά όρια, μεγαλώνουν αναπτύσσοντας μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση σε σύγκριση με τα παιδιά που τους επιτρέπεται να συμπεριφέρονται όπως τους αρέσει. Εάν η πειθαρχία δεν συνοδεύεται από αγάπη, κατανόηση και αυτοέλεγχο, κινδυνεύει να αποτύχει. Θα πρέπει να υπάρχει ελευθερία επιλογής μέσα σε λογικά πλαίσια.
Ντάρια Θεοδώρα Μπακουρίνη
Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος
Απάντηση