Εθισμός στο… άγχος και προτάσεις “απεξάρτησης”

Ο όρος άγχος (ή στρες) προέρχεται από το ρήμα άγχω, που στην αρχαία ελληνική γλώσσα σημαίνει σφίγγω ή πνίγω. Το άγχος είναι μια φυσιολογική σωματική και ψυχική αντίδραση σε μιααπειλή ή σε μια αίτηση για την αντιμετώπιση απαιτητικών καταστάσεων. Αφορά μία βιολογική διαδικασία που εξελίχθηκε για να μας βοηθήσει. Ορμόνες όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη αντλούνται μέσα από το σώμα σε επικίνδυνες καταστάσεις ώστε να αντιμετωπιστούν.

Όταν κάποιος άνθρωπος νιώθει στρες το σώμα του είναι σε ένταση και ο εγκέφαλός του πυροδοτείται από πολλαπλές σκέψεις. Ο κάθε άνθρωπος εκτίθεται καθημερινά σε καταστάσεις στρες. Το στρες μάλιστα μπορεί να είναι και θετικό – το λεγόμενο ευ στρες – όταν ο άνθρωπος καλείται να το αντιμετωπίσει σπάνια (ή μόνο μερικές φορές) και σε περιορισμένο βαθμό. Σε αυτή την περίπτωση λειτουργεί σαν καταλύτης και τον ενεργοποιεί για να αντεπεξέλθει στις όποιες καταστάσεις.

Σε κάποιες άλλες, όμως, περιπτώσεις αυξημένου άγχους, προξενεί κακό και συντελεί στο να υπολειτουργεί το άτομο στις δραστηριότητες του και στο να επηρεάζεται αρνητικά η υγεία του. Όσο πιο συχνό και έντονο είναι το στρες, τόσο πιο δύσκολο είναι να αντιμετωπιστούν οι καθημερινές υποχρεώσεις (Βικιπαίδεια). Τόσο το συναισθηματικό, όσο και το σωματικό στρες ενεργοποιούν το κεντρικό νευρικό μας σύστημα, δημιουργώντας ένα «φυσικό φτιάξιμο/ανέβασμα» (Jim Pfaus).

Πιστεύεται ότι αυτή η στενή και πολλές φορές αποπνικτική σχέση με το άγχος είναι εν μέρει αυτο-επιβαλλόμενη και πολλές φορές επιζητούμε αυτή την κατάσταση, όπως π.χ. το να περιμένουμε να ολοκληρώσουμε μία εργασία όταν εκπνέει η προθεσμία, γεγονός που ακούγεται παράδοξο. Εθισμός στο… άγχος και προτάσεις «απεξάρτησης»Μάλιστα, έχουμε την τάση να καμαρώνουμε για το πόσο λίγο κοιμηθήκαμε το προηγούμενο βράδυ, για το πώς χρειάστηκε να δουλέψουμε το Σαββατοκύριακο για να προλάβουμε μία προθεσμία, για το πώς δεν προλαβαίνουμε να πάμε διακοπές, για το ότι δεν προλάβαμε να φάμε όλη μέρα, κ.α. Πρόκειται για ένα νέο είδοςlifestyle που το ταυτίζουμε με επαγγελματικές, κυρίως, επιτυχίες και στο οποίο πιστεύεται ότι μόνο οι έξυπνοι και δυναμικοί άνθρωποι μπορούν  να ανταπεξέλθουν.

Για να θεωρηθεί, όμως, εθισμός στο άγχος, θα πρέπει να είναι σε τέτοιο βαθμό ώστε να έχει έντονη αρνητική επίδραση στην καθημερινότητά μας, καθώς υπάρχουν άνθρωποι που είναι σε θέση να διαχειριστούν το στρες προς όφελός τους, όπως οι αθλητές που έχουν διακριθεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Ένα χαρακτηριστικό των εθισμένων στο στρες είναι η δημιουργία λιστών του “τι -πρέπει -να -κάνω”. Δυσκολεύονται να ακούσουν τους άλλους, να συγκεντρωθούν, ακόμα και να κοιμηθούν, διότι έχουν συνέχεια στο μυαλό τους το αυριανό πρόγραμμα (Debbie Mandel). Άλλοι έχουν την τάση να εκφράζουν με υπερβολικό λεξιλόγιο το “βαρύ” πρόγραμμά τους («επικρατεί μία τρέλα στην δουλειά»), και κάποιοι άλλοι νιώθουνάγχος και ενοχές στην σκέψη να χαλαρώσουν το πρόγραμμά τους.

Τρόποι αντιμετώπισης

Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην αντιμετώπιση του εθισμού στο άγχος που πρέπει οπωσδήποτε να ξεπεραστεί είναι όχι τόσο να αποδεχτούμε το πρόβλημα, αλλά να θελήσουμε να αλλάξουμε. Διότι, η αντιμετώπισή του έχει ως επακόλουθο την απόρριψη του προαναφερόμενου lifestyle, το οποίος μας παρουσιάζει ως ικανούς να επιτύχουμε σε στρεσογόνες συνθήκες όπου οι άλλοι δεν αντέχουν και δεν μπορούν να τα καταφέρουν.

  • Εθισμός στο… άγχος και προτάσεις «απεξάρτησης»Αποσυνδεθείτε! Φτιάξτε τους δικούς σας κανόνες όσον αφορά στη χρήση του κινητού σας τηλεφώνου/tablet. Παραδείγματος χάριν, δεν θα το έχετε μαζί σας κατά την διάρκεια του γεύματός σας, ή μία από τις ημέρες του Σαββατοκύριακου δεν θα τσεκάρετε τα e-mail σας. Εάν είναι πολύ δύσκολο, μπορείτε να ξεκινήσετε να τα εφαρμόζετε με μικρότερη χρονική ισχύ και στην συνέχεια να την αυξάνετε.
  • Αποδεσμευτείτε από την αυτό-κριτική φωνή στο κεφάλι σας που σας δημιουργεί ενοχές όταν χαλαρώνετε το πρόγραμμά σας. Πολλές φορές βοηθάει εάν σκέφτεστε σε τρίτο πρόσωπο και όχι σε πρώτο.
  • Ασκηθείτε. Ιδρώνοντας μέσω της άσκησης είναι ένας από τους πιο σίγουρους τρόπους  για την ανακούφιση του στρες, ενώ σας δίνει την ευκαιρία να εκτονωθεί η συσσωρευμένη επιθετικότητα. Η άσκηση απελευθερώνει μια σωρεία ενδορφινών που μπορεί να αντικαταστήσει τις ορμόνες του στρες .
  • Χαλαρώστε μέσω της δημιουργικής απασχόλησης. Ζωγραφική, μαγείρεμα, χειροτεχνίες, κεραμική, γράψιμο, χορός, πεζοπορία, ή οτιδήποτε άλλο που θα σας βγάλει εκτός προγράμματος προσωρινά, μία φορά την εβδομάδα τουλάχιστον.
  • Επιστροφή στη φύση. Πολυάριθμες έρευνες υποδεικνύουν ότι η επαφή με τη φύση μπορεί να βελτιώσει την ψυχική υγεία και διάθεση, να μειώσει το στρες, την θλίψη, ακόμα και να τονώσει την αυτοπεποίθηση.
  • Τοποθετήστε τον εαυτό σας στην κορυφή της “τι -πρέπει -να -κάνω” λίστα σας σημειώνοντας “Χρόνο για Εμένα”. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα μασάζ,  μια ώρα σιωπής με ένα βιβλίο, ή μια βόλτα στη φύση. Απλά βεβαιωθείτε ότι ό,τι κάνετε, το κάνετε για τον εαυτό σας.
  • Ζητήστε βοήθεια από έναν ειδικό. Εάν νιώθετε ότι αγγίζετε τα όρια της επαγγελματικής εξουθένωσης και ότι επηρεάζεται ακόμα και η προσωπική/κοινωνική ζωή σας, θα σας βοηθήσει να ξαναβρείτε τις ισορροπίες σας.

Απάντηση