Νεφρολιθίαση

Επιδημιολογικά χαρακτηριστικά

Γενετική κατανομή: Οι άνδρες προσβάλλονται συχνότερα από τις γυναίκες σε σχέση 2:1, με υψηλότερο ποσοστό στις ηλικίες μεταξύ 30 και 40 χρονών.

Εποχιακή κατανομή: Παρατηρείται σαφής αύξηση των κωλικών τους φθινοπωρινούς μήνες.

Τρόπος ζωής-Επάγγελμα: Σε ομάδες ατόμων με ένταση, η νεφρολιθίαση είναι συχνότερη. Ως αιτία πιθανολογείται η διαταραχή της αιμάτωσης των νεφρών, λόγω της αυξημένης έκκρισης κατεχολαμινών. Αυξημένη συχνότητα νεφρολιθίασης έχει παρατηρηθεί σε ομάδες επαγγελμάτων γραφείου για την οποία φαίνεται να ενοχοποιείται η περιορισμένη κινητικότητα και ο άτακτος τρόπος ζωής και διατροφής.

Διατροφή: H επίδραση της διατροφής στο σχηματισμό των λίθων είναι σίγουρη. Mε την αύξηση της κατανάλωσης του ζωικού λευκώματος και του λίπους, αυξήθηκε και η εμφάνιση της νεφρολιθίασης. Η λήψη άφθονων υγρών είναι πολύ σημαντικός παράγοντας. Όσο πυκνότερα είναι τα ούρα τόσο πιο εύκολα μπορούν να σχηματισθούν λίθοι. Η έλλειψη της vit A προκαλεί αυξημένη κρυσταλλοποίηση. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β παίζουν ρόλο στην παραγωγή οξαλικών αλάτων. Η έλλειψη της vit Β6 προκαλεί υπεροξαλουρία. Η αυξημένη παραγωγή vit D ευνοεί το σχηματισμό ουρολίθων

Κληρονομικότητα: Στατιστικά έχει παρατηρηθεί κάποια οικογενής επίπτωση στην εμφάνιση της νεφρολιθίασης. Η λιθίαση από Kυστίνη είναι σαφώς κληρονομική γενετική ανωμαλία.

Προδιαθεσιακοί παράγοντες

Ασβέστιο: H αύξηση της αποβολής του ασβεστίου στα ούρα κάνει το διάλυμα των ούρων υπερκορεσμένο σε ασβέστιο, με αποτέλεσμα το σχηματισμό των ασβεστούχων λίθων. Καταστάσεις που προκαλούν μεγάλη αύξηση του ασβεστίου στο αίμα και συνεπώς την υπερασβεστιουρία

– Υπερπαραθυρεοειδισμός
– Υπερβιταμίνωση D
– Πολλαπλό μυέλωμα
– Ακινητοποίηση, ιδίως μακροχρόνια
– Υπερθυρεοειδισμός
– Σύνδρομο Cushing
– Κορτικοθεραπεία
– Καρκίνωμα , με ή χωρίς οστικές μεταστάσεις

Αύξηση μόνο των ασβεστίου των ούρων προκαλείται:

– Στην ιδιοπαθή υπερσβεστιουρία (συνήθως στους άνδρες)
– Στο σπογγοειδή νεφρό
– Στην ιδιοπαθή σωληναριακή οξέωση

Ουρικό οξύ: υπερουρικοζουρία παρατηρείται συνήθως σε παχύσαρκα άτομα, με αυξημένη κατανάλωση σε τροφές πλούσιες σε πουρίνες, αυστηρές δίαιτες, σε μυελοϋπερπλαστικές παθήσεις και θεραπείες με κυτταροστατικά.

Οξαλικά: Kαταστάσεις που προκαλούν υπεροξαλουρία είναι: Δηλητηριάσεις με οξαλικό οξύ (διάφορα βιομηχανικά προϊόντα με αιθυλική γλυκόζη και με μεθοξυφλουράνιο). Ένδεια Bιταμίνης B6 Πρωτοπαθής υπεροξαλουρία (κληρονομικό νόσημα που εμφανίζεται σε παιδιά), θάνατος από νεφρική ανεπάρκεια (N.A.) – Παθήσεις του εντέρου, εκτεταμένες εντερεκτομές. H υπεροξαλουρία οφείλεται σε αυξημένη απορρόφηση οξαλικών, λόγω έλλειψης χολικών αλάτων.

Kυστίνη: Σχηματισμός λίθων κυστίνης παρατηρείται στην κυστινουρία.Πρόκειται ποσότητες αμινοξέων με κύριο εκπρόσωπο την Kυστίνη, λόγω δυσλειτουργίας των σωληναρίων.

PH των ούρων: Σε όξινο PH γίνεται αυξημένη κατακρήμνιση ουρικών αλάτων και κυστίνης. Σε αλκαλικό PH γίνεται αυξημένη κατακρήμνιση φωσφορικών αλάτων.

Το ποσόν των ούρων

– Λοίμωξη: Σε περίπτωση επίμονης λοίμωξης από μικρόβια που διασπούν, μέσω της ουρεάσης, την ουρία (όλα σχεδόν τα Gram (-), με κύριο εκπρόσωπο τον Πρωτέα), παράγεται αμμωνία (PH>7.5). Σε τόσο έντονα αλκαλικά ούρα καθιζάνουν εύκολα τα φωσφορικά άλατα και δημιουργούνται οι λεγόμενοι φλεγμονώδεις λίθοι.
– H στάση των ούρων: Σε περίπτωση στάσης των ούρων από οποιοδήποτε αιτία, τα στάσιμα ούρα πάνω από το κώλυμα γίνονται υπερκορεσμένα, με αποτέλεσμα τον σχηματισμό λίθων.

Σύνθεση των λίθων:

– Οξαλικό ασβέστιο
– Φωσφορικά άλατα του ασβεστίου
– Φωσφορικά άλατα του μαγνησίου
– Ανθρακικό ασβέστιο
– Θειικό ασβέστιο
– Ουρικά άλατα
– Kυστίνη
– Ξανθίνη
– Χοπεϊτης
– Χουμπολντίνη

Η νεφρολιθίαση ανάλογα με τη θέση του λίθου προκαλεί διάφορες εκδηλώσεις. α) Λίθος κάλυκα: O καλυκικός λίθος συνήθως δεν προκαλεί καμία εκδήλωση. Mπορεί να προκαλέσει αιματουρία και να επιπλακεί με ουρολοίμωξη. Σε περίπτωση απόφραξης του κάλυκα προκαλεί υδροκαλύκωση η οποία εκδηλώνεται με ήπιο βάρος στην οσφύ. Αν δεν αντιμετωπιστεί προκαλεί ατροφία του παρεγχύματος. β) Λίθος νεφρικής πυέλου: Εκδηλώνεται με κωλικό του νεφρού και επώδυνη αιματουρία. Αρκετές φορές επιπλέκεται με πυελονεφρίτιδα. Σε απόφραξη υπάρχει συνεχής πόνος, λόγω της οξείας διάτασης. H εξέλιξη είναι η υδρονέφρωση και σαν τελικό αποτέλεσμα επέρχεται η απώλεια της λειτουργικότητας του οργάνου. γ) Kοραλλιοειδής λιθίαση: H μορφή αυτής της λιθίασης καλείται έτσι επειδή ο λίθος παίρνει τη μορφή κοραλλιού και καταλαμβάνει όλες τις νεφρικές κοιλότητες. Tις περισσότερες περιπτώσεις είναι ασυμπτωματική και πολλές φορές ανακαλύπτεται στο στάδιο της νεφρικής ανεπάρκειας. δ) Λίθος ουρητήρα: Είναι η πιο θορυβώδης μορφή λιθίασης. Εκδηλώνεται με κωλικό του ουρητήρα ή επώδυνη αιματουρία. Mπορεί να επιπλακεί με λοίμωξη. Σε παραμελημένες περιπτώσεις προκαλείται υδρονέφρωση.

Η συντηρητική (μη  χειρουργική) αντιμετώπιση αποσκοπεί στην  πρόληψη του σχηματισμού νέων λίθων και της αύξησης του μεγέθους των λίθων που προϋπάρχουν. Περιλαμβάνει α) γενικά μέτρα – αυξημένη πρόσληψη υγρών >2lt, ρύθμιση του pH των ούρων με χορήγηση κιτρικών ή διττανθρακικών, διαιτητικοί περιορισμοί  (ζωικό λεύκωμα, το ασβέστιο, το νάτριο, τα οξαλικά ,πουρίνες) β) φαρμακευτική αγωγή – ανάλογα με το είδος της λιθίασης.

1. Λεπτομερές ιστορικό
2. Αιματολογικός έλεγχος
3. Γενική ούρων και καλλιέργεια ούρων
4. Απέκκρισηούρων 24ώρου (ασβεστίου,νατρίου,ουρικού,οξαλικών,κιτρικών, κυστίνης)
5. Απλή ακτινογραφία και ενδοφλέβια ουρογραφία
6. Δυναμικό σπινθηρογράφημα